Prawo w ujęciu przedmiotowym jest systemem norm prawnych. Składa się z ogólnych, abstrakcyjnych oraz jednoznacznych dyrektyw postępowania, które powstały w ścisłym związku z istnieniem i funkcjonowaniem państwa. W przypadku prawa występuje potoczne określenie “inflacji prawa”. Przeczytaj artykuł do końca, aby dowiedzieć co to jest inflacja prawna.
Inflacja prawna
Inflacja prawna to zjawisko następujące w procesie legislacji. Polega na wytworzeniu nadmiernej liczby aktów prawnych w stosunku do potrzeb. Cechuje się nadmierną szczegółowością przepisów oraz ich niską jakością. Nazwa jest analogią do ekonomicznego pojęcia inflacji, w którym zwiększenie ilości pieniędzy bez pokrycia zmniejsza jego wartość. Choć w przypadku inflacji prawnej nie następuje zmniejszenie siły jego oddziaływania. Jednakże zmniejsza się efektywność.
Inflacja prawna w Polsce
Pomimo, iż liczba ustaw przyjmowanych rocznie w Polsce od 2001 do 2007 roku zmniejszała się, to w 2008 roku nastąpiło zintensyfikowanie działalności legislacyjnej. Najwyższa Izba Kontroli w raporcie poświęconym egzekucji podatku dochodowego w 2010 zauważył, że “częste zmiany przepisów i aktualizacje formularzy podatkowych powodują popełnianie przez podatników błędów, których skutkiem są liczne korekty zeznań i zwiększenie obciążenia pracą urzędów”. NIK wnioskował wówczas o stabilizację przepisów podatkowych zauważając, że “Od 1991 r. ponad 100 razy dokonywano zmian w ustawie o PIT”. Parlament w kadencji 2015-2019 uchwalił 923 ustawy. W porównaniu do poprzedniej kadencji, Sejm przyjął 752 ustawy. Można zatem stwierdzić, że nadprodukcja prawa jest kontynuowana. Dodatkowo dla kadencji 2015-2019 charakterystyczne było zjawisko wielokrotnego nowelizowania tej samej ustawy. I tak Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych była zmieniana 15 razy, Ustawa o podatku akcyzowym 10 razy, Kodeks karny 9, a Prawo o ustroju sądów powszechnych 6 razy. Zdecydowana większość tych nowelizacji pochodziła z przedłożenia rządowego.
Konsekwencje inflacji prawnej
Inflacja prawna niesie ze sobą wiele niekorzystnych konsekwencji. Przede wszystkim nadmierna ilość przepisów często powoduje ich niespójność. Z tego powodu wyższe instancje uchylają przepisy, pojawia się problem w uznaniowości w interpelacji. Dodatkowo występuje rozmycie odpowiedzialności za ich wprowadzenie, a także konieczność wprowadzanie częstych nowelizacji. Wzrasta tym samym biurokracja i sam formalizm.